WWW.RELIGIE.XMC.PL

SKLEP CBD

Religie Pierwotne i Fetyszyzm

Religia i wara pierwotgna fetyszyzm przedmiotów

Innym elementem składowym wielu religii pierwotnych jest fetyszyzm, związany z kultem przedmiotów zwanych fetyszami, takich jak: drzewa, zwierzęta, kamienie, strumienie, muszle lub przedmioty wykonane sztucznie, takie jak figurki czy wisiorki.

Specjalne zabiegi obrzędowe udzielają im mocy magicznej i w związku z tym ich czciciel oczekuje od nich określonego działania. Obydwa terminy: fetyszyzm i fetysz, wprowadził francuski religioznawca zamieszkujący w Portugalii Charles de Brosses (1709-1777) w swej pracy zatytułowanej Du culte des dieux fétiches ou parallele de l’ancienne religion de l’Egypte actuelle de la Nigritie (1760), twórca hipotezy, iż fetyszyzm stanowi pierwotną formę, a nawet źródło wierzeń religijnych.

Również często spotyka się w religiach pierwotnych totemizm – oparty na uznawaniu mistycznej więzi pomiędzy jednostką lub grupą, a określonym zwierzęciem, przedmiotem, rośliną lub zjawiskiem atmosferycznym, które stawało się totemem i jednocześnie godłem klanu, szczepu czy plemienia. Zwierzę totemiczne, uważane za przodka-opiekuna grupy społecznej, jest otoczone czcią i ochroną, której służy system zakazów tabu, na przykład zakaz zabijania zwierzęcia totemicznego i zakaz spożywania go. Słowo „totem” wywodzi się z jednego z języków algonkińskich (Indian Ameryki Północnej), z języka ojibwa, Indian z nad Wielkich Jezior, gdzie termin ototeman oznacza „on jest z mojego klanu”.

Wprowadził go do języków europejskich angielski podróżnik L. K. Long (1791). Naukowe badanie totemizmu rozpoczął James George Frazer (1854-1941), zadedykował tej tematyce dwie prace: Totemism (1887) i Totemism and Exogamy (1910). Przez dłuższy czas antropolodzy sądzili, że totemizm stanowi typową formę organizacji wszystkich społeczności pierwotnych. Dalsze badania jednak poddały weryfikacji tę tezę, ponieważ formy, w jakich przejawia się totemizm są bardzo różnorodne, podobieństwa powierzchowne, a kontekst czasami nie ma związku z pokrewieństwem.

Totemizm jest dziś uważany za jeden z elementów religii i występuje razem z animizmem, głównie w społecznościach rodowych i można go spotkać u niektórych plemion Australii, Afryki i Ameryki Północnej. Jest też trudno zrozumiałym dla cywilizacji zachodniej systemem klasyfikacji, praktykowanym w społecznościach pierwotnych. Pozostałością totemizmu jest wiara w bogów-zwierzęta, na przykład w religii antycznego Egiptu, gdzie wyobrażano sobie bogów pod postacią krokodyla, ibisa, kota, byka lub szakala. Kult zwierząt, zwany zoolatrią wynika z idei, że pewni bogowie wcielają się w zwierzęta, a jej konsekwencją jest zoomorfizm, czyli praktyka przedstawiania tych bogów w postaci zwierząt lub z cechami zwierzęcymi. Totem można rozpoznać w wielu religiach, które z totemizmem nie mają jednak nic wspólnego.

W antycznej Grecji atrybuty przypisywane bogom mają taki właśnie charakter. I tak Atenie przypisywana była sowa, Herze paw, Posejdonowi koń a Zeusowi orzeł. W rzymskiej mitologii Junonie poświęcona była gęś, a fenickiej Isztar poświęcony był gołąb. Podobne atrybuty przeszły do religii chrześcijańskiej. Orzeł jest związany ze świętym Janem Ewangelistą, jeleń ze świętym Hubertem, lew jest atrybutem świętego Marka i świętego Hieronima, byk natomiast towarzyszy świętemu Łukaszowi, a wąż świętej Barbarze. Pozostałością po totemach są także herby rodzinne i herby miast, gmin i województw, z którymi się identyfikujemy i które utrwalają więź społeczną miedzy członkami tej samej grupy, posiadającymi wspólne nadrzędne interesy.

Europejscy podróżnicy z czasów wielkich odkryć geograficznych, w pewnych regionach Australii, Arktyki, Południowej Ameryki i Afryki, napotykali grupy złożone z dwudziestu, trzydziestu osób, bezustannie przemieszczające się po wielkich, przez nikogo nie zamieszkałych przestrzeniach, żyjące w sposób bardzo zbliżony do naszych dalekich przodków z epoki kamienia, utrzymujące się przy życiu dzięki polowaniu na zwierzynę i zbieraniu roślin jadalnych. W innych regionach takich jak dżungla południowoamerykańska, Azja Wschodnia czy puszcze USA Ameryki Północnej, podróżnicy ci natknęli się na ludność gęściej zamieszkałą, osiadłą w niewielkich wioskach, zajmującą się rolnictwem, ale ich broń i narzędzia były reliktami prehistorii.